Kudüs’ün Tarihi ve Dinî Önemi Nedir?

Kudüs duvarları olarak bilinen Eski Kudüs’ü çevreleyen duvarlar günümüzde Müslüman, Hristiyan, Ermeni ve Yahudi olmak üzere 4’e bölünmüştür.

# Kudüs İsminin Anlamı?

# Kudüs Nerededir?

# Kudüs’ün Dini Önemi

# Kudüs’ün Tarihi

# Kudüs’ün Paylaşılamaması

Eski Kudüs bölgesini gezinmek ister misiniz? Buyurun:

Kudüs İsminin Anlamı?

Kudüs ismi Arapça dilinde Al Quds olarak ifade edilir.  Al Quds’un Arapçadaki manası “kutsal” veya “kutsal tapınak“tır.

Yahudiler Kudüs’e Yeruşalayim derler. Bu isme ilk defa Yeşua kitabında rastlanılmaktadır. Yaruşalayim, “Barışın Şehri” manasına gelmektedir. Bunun nedeni Şalim yani Tanrı manasına gelen kelimenin SLM kökünden türemesi ve İbranice Şalom ile Arapça Salam kelimelerinin “Barış” manasını taşımasıdır. Şalam kelimesine ek olarak gelen “-ayim”, İbranicede çoğul belirtmek için kullanılır, buradan Kudüs’ün iki tepe üzerine kurulmuş olabileceği manası çıkar.

İbranice’de Barışın Şehri manasına gelen Yeruşalayim ismi verilen Kudüs şehir, Türklerin yani Osmanlı Devletinin 400 yıl hakimiyetinde kalmış ve sadece bu dönemde barış ve huzuru bulmuştur.

Kudüs Nerededir?

Kudüs şehri, Akdeniz’in 60 km doğusunda bulunur. Ölü Deniz, Kudüs şehrinin 35 km uzağında ve karşısındadır. Kudüs’ün batı tarafında Herzl Dağı bulunur, bu dağ İsrail’in milli mezarlığıdır. Kudüs, Yehuda Dağları platosunun güneyinde 760 metre rakımda kurulu bir şehirdir.

Kudüs’ün nüfusu 1 milyona yakındır, şehir bölgenin en büyük şehridir ve şehrin alanı 125.1 km²’dir. Filistin Merkezi İstatistik Kurumunun verilerine göre Doğu Kudüs olarak bilinen bölgede yaklaşık 210.000 civarında Filistinli yaşamaktadır.

Kudüs’ün Dini Önemi

Kudüs şehri tarihi boyunca İslamiyet, Hristiyanlık ve Musevilik için oldukça öneme sahip olmuştur. Bu nedenle şehir Osmanlı hakimiyeti altında kaldığı 400 yıl dışında 23 defa işgal edilmiş, 44 defa el değiştirmiş ve hatta 2 defa yok edilmiştir.

# Kudüs’ün Müslümanlar İçin Önemi

# Kudüs’ün Yahudiler İçin Önemi

# Kudüs’ün Hristiyanlar İçin Önemi

Eski Kudüs olarak bilinen bölge küçük bir alan olmasına rağmen dini öneme sahip bir çok noktaya sahiptir. Ağlama duvarı, Tapınak dağı, Kubbet-us Sahra, Kutsal Mezar Kilisesi ve en önemlisi de Mescid-i Aksa bu bölgede yer almaktadır.

2000 yılına ait Kudüs’ün İstatistik Yıllığında, Kudüs’te 1204 adet Sinagog, 158 adet Kilise ve sadece 73 adet Camii bulunduğu belirtilmiştir.

Kudüs’ün Müslümanlar İçin Önemi

Sunni müslümanlar için Mekke, Medine ve Kudüs önemli şehirlerdir. Öyle ki bugün Kıble olarak kabul edilen Kabe’den önce 610 yılında Kudüs kıble olarak kabul edilmiştir. Ayrıca müslümanların peygamberi Hz. Muhammed (SAV) Kudüs’ten miraca yükselmiştir. Resulullahın buradan cennete yükselmesi de müslümanlar açısından Kudüs’e büyük bir önem kazandırır. İsra suresinin ilk cüzünde Peygamberimizin Mescid-i Aksa’dan cennete yükseldiği bildirilmektedir.

Kudüs’ün Yahudiler İçin Önemi

Yahudiler, Hz.Davud’un M.Ö. 10. yüzyılda Kudüs’ü ele geçirmesinden beri şehri kutsal kabul etmektedirler. Hz. Davud’un ardından krallığa hükmeden oğlu Süleyman, Kudüs’te ilk tapınağı kurmuştur.

Ağlama duvarının Kudüs’te bulunması da şehrin önemini artırmaktadır. Yahudiler için Kutsalların Kutsalı olarak ifade ettikleri Tapınak Dağı’ndan sonra en kutsal mekan olarak Ağlama Duvarı kabul edilir. Ağlama Duvarı diye ifadelen yer ikinci Tapınağın bir kalıntısıdır. Yahudiler Tapınak Dağı’na o kadar çok değer verirler ki dua ederken yönlerini Tapınak Dağı’na çevirirler.

Kudüs’ün Hristiyanlar İçin Önemi

Hristiyan kesim hem Tevrat tarihi açısından hemde Hz. İsa’nın yaşamındaki önemi açısından Kudüs’ü kutsal mekan olarak kabul ederler. Yeni Ahit’te Hz. İsa’nın doğumdan hemen sonra Kudüs’e getirildiği ve büyüdüğünde İkinci Tapınağı temizlediği belirtilmektedir.

Tarihe göre Hz. İsa son akşam yemeğinde Kudüs’te bulunmuştur ve Hz. İsa burada çarmıha gerilmiştir. Hz. İsa’nın çarmığa gerildiği bu bölge Golgotha olarak ifade edilmiştir ancak günümüzde bu bölgede Kutsal Kabir Kilisesi vardır. Hristiyanlık dinine inananlar için Kutsal Kabir Kilisesi hac alanı olarak kabul edilmektedir.

Hz. İsa’nın çarmıha gerilmesinden 300 yıl sonra Azize Helena, Hz. İsa’nın hayatındaki hac noktalarını burada belirlemiştir.

Kudüs’ün Tarihi

Filistin’in başkenti olarak kabul ettiğimiz günümüz Kudüs’ünde yapılan kazılarda çömlek buluntulara rastlanılmaktadır. Bu da insanların Bronz çağında Kudüs’te yaşamaya başladıklarını ve ilk yerleşmelerin Bronz çağında gerçekleştiğini göstermektedir. Kudüs’te ilk yerleşmelerin başladığı zamanlarda Kudüs, Mısır’a bağlıydı.

Bir çok kaynakta Kudüs’ten Davud’un Şehri olarak bahsedilir, çünkü Hz.Davud Kudüs’ü işgal etmiş ve Birleşik İsrail Krallığının başkenti haline getirmiştir. Aynı zamanda İsrail Krallığının önemli dini merkezi olmuştur.

Kral Davud, 40 yıl süreyle Kudüs’e hükmetti ve bu hükümdarlık M.Ö. 970 yılında sona erdi. Kral Davud’tan sonra yerine oğlu Süleyman geçti. Süleyman Kutsal Tapınağı Moriah Dağı üzerine kurdu. Birinci tapınak olarakta ifade edilen Süleyman Tapınağı Yahudiler için büyük öneme sahip olan Ahit sandığının bulunduğu yerdir. Birinci Tapınak dönemine M.Ö. 586 yılında Babilliler, Kudüs’ü işgal ederek son vermişlerdir.

Büyük Daryus M.Ö. 516 yılında İkinci Tapınağın yapımını tamamlattı. Kudüs şehrinin duvarlarını ise I. Artaserhas M.Ö. 445 yılında tekrar yaptırdı. M.Ö. 63 yılında bu defa Romalılar Kudüs’ü fethettiler.

Büyük Herod, Kudüs’e bir çok yapı inşa ettirdi. Şehrin görüntüsünü büyük ölçüde değiştiği bu dönemde Kudüs bir Romalı şehir havasına büründü. Hatta Kudüs’ün adı bu dönemde “Aelia Capitolina” oldu. Bu dönemde Yahudiler’in şehre yılda sadece bir defa girmelerine izin verildi ve bu durum M.S. 7. yüzyıla kadar böyle devam etti.

614 yılında Sasaniler Kudüs’ü istila ettiler ve sonrasında 15 yıl boyunca Kudüs’e hükmettiler. 629 yılında Bizans İmparatorluğu Kudüs’ü tekrar geri aldı.

Ömer İbn el-Khattab 620 yılında Bizans üzerine yaptığı seferle Kudüs’ü ele geçirdi. Bu tarihten sonra ilk defa Kudüs’te müslümanlaştırılmaya başlanıldı. Bu dönemde Kudüs müslümanlar tarafından kıble olarak kabul edildi ve Hz. Muhammed (SAV) burada Miraca yükseldi. Kudüs 16 yıl boyunca müslümanların kıblesi olduktan sonra, kıble Mekke olarak değiştirildi. Müslümanların Kudüs’e hükmettiği dönemde halifelik makamı Hristiyanların Kudüs’te güvende olacağını temin etti.

Halife Abdülmelik zamanında Kubbet-ü Sahra’nın inşa edilmesine başlanıldı. Kubbenin inşa edilmesinin en büyük nedeni olarak Kudüs’te bulunan kiliselere karşılık heybetli bir müslüman yapısının bulunması fikri kabul edilir.

Kudüs’te müslüman ve hristiyanların birlikte yaşamasına 1099 yılında Fatimiler tarafından son verildi ve Hristiyanlar Kudüs’ten kovuldular. Bu olay üzerine toplanan Haçlı ordusu Kudüs’e baskın yaptı. Bu baskında birçok müslüman ve yahudi katledildi.

Selahaddin Eyyubi 1187 yılında Kudüs’e sefer düzenleyerek Kudüs’ü haçlılardan geri aldı. Daha sonra ise müslüman ve yahudilerin Kudüs’e geri dönmesine izin verdi.

Kudüs’ün Osmanlı Dönemi

Tarihler 1517 yılını gösterirken dünyanın gelmiş geçmiş en büyük İmparatorluğu olan Osmanlı İmparatorluğu Kudüs’ü fethetti ve 400 yıl boyunca Kudüs’e Türkler hükmetti. Kudüs şehrinde huzurun ve barışın hükmettiği bu dönem Kudüs’ün altın dönemi olarak ifade edilebilir. Özellikle Muhteşem Süleman zamanında şehirde zengin bir dönem hayat buldu. Kudüs’ün etrafında bulunan büyük duvarlar bu dönemde Türkler tarafından yeniden inşa edildi.

Osmanlı Devleti zamanında Kudüs şehrine bir çok yenilik getirildi. Şehir her açıdan hiç gelişmediği kadar gelişti. İnsanların huzur içinde yaşadığı bu şehir aynı zamanda dini bir merkez olma özelliğini de tekrar kazanmıştı.

Tarih 1831 yılını gösterirken Mısırlı Muhammed Ali tarafından şehir ilhak edildi. Bunun üzerine bir çok ülke elçilikleri ve konsoloslukları aracılığıyla şehirde varlık göstermeye çalıştılar.

Filistin’de 1834 yılında bir ayaklanma oldu, bu ayaklan sırasında Kasım El-Ahmad Kudüs’e saldırdı ve 31 Mayıs 1834 yılında Kudüs’e girdi.

Osmanlı hükümdarlığı 1840 yılında Kudüs’e tekrar hükmetmeye başladı. Bu tarihten sonraki 10 yıl boyunca Kudüs’te uluslararası bir çekişme baş gösterdi. Kudüs şehrine 1874 yılında bir özellik verilerek Suriye vilayetinden ayrılıp direkt olarak İstanbul’a bağlanmıştır.

Kudüs savaşı 1917 yılında baş gösterdi ve Osmanlı yönetiminde 400 yıl boyunca huzur ve barış içinde yaşayan, gelişen, gerçek bir şehir görüntüsüne sahip olan Kudüs, İngilizler tarafından ele geçirildi.