Laiklik Nedir, Ne Demektir?

Türkçeye Fransızca “laique” kelimesinden gelen laik kelimesinin aslı Yunanca “lâikos”tur. Halka, kalabalığa ait anlamına gelen bu kelime başlangıçta din adamı olmayanları belirtmek için kullanılmıştır. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Fransa’da siyasi iktidarın kaynağı, kullanılması ve düzenlenmesi konusunda kilise ile devlet arasında yaşanan çatışma sonucunda laiklik kelimesinin anlamı değişmiştir. Bu tarihten sonra toplumun ve devletin niteliğini gösteren felsefi, siyasi ve hukuki bir kavrama dönüşmüştür. Laik okul, laik toplum, laik devlet gibi…

Buna göre laiklik, devlet işleriyle din işlerinin birbirinden ayrılması ve devletin siyasi, iktisadi ve hukuki düzende sadece aklın egemenliğini kabul etmesi demektir. Hukuki anlamda da devletin ayrım yapmaksızın kişilerin vicdan hürriyetine sahip olmalarını sağlamasıdır. Bu tanıma göre laikliğin iki temel unsuru ortaya çıkmaktadır. Birincisi laik anlayışta devletin resmi dini yoktur; devlet bütün din ve inançlara eşit mesafededir. İkincisi ise kişiler din, inanç ve ibadet hürriyetine sahiptirler. Bu noktada devlet herkesin bu hürriyetlerini eşit bir biçimde kullanmasını sağlamak ve haklarını kullanırken karşılaşacakları tüm engelleri ortadan kaldırmakla yükümlüdür.

Türkiye’de Laiklik

Türkiye’ye laiklik kelimesi ilk kez meşrutiyet döneminde girmiştir. İslamiyet’te bir ruhban sınıfı olmadığı için bu kavram “ladini” şekliyle kullanılmıştır.Ancak laik kelimesinin günümüzdeki anlamıyla hayatımıza girişi Gülhane Hattı Hümayunu’nda din ve mezhep hürriyetinden bahsedilmesiyle olmuştur. Kanunuesasi’nin 11. maddesi ile laikliğe doğru bir yöneliş anayasa teminatı altına alınmıştır. 1909’da Kanunuesasi’de meydana gelen değişikliklerde Yeni Türk Devleti’nin 1921 ve 1924 Anayasalarında da mevcut durum devam ettirilmiştir. 1928’de yapılan anayasa değişikliği ile “Devletin dini İslam’dır.” ibaresi kaldırılmıştır. 1937’de laiklik anayasaya girmiştir.